Lễ hội quét lá làng là văn hóa đặc trưng của người Xá Phó sống ở Sapa nói riêng và của miền sơn cước Tây Bắc nói chung. Đến với phố núi, chẳng những ta chìm đắm trong cảnh sắc thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa nên thơ, mà còn thích thú với các hoạt động vui chơi, lễ hội tại đây. Nếu chọn Sapa làm địa điểm du xuân thì chớ bỏ lỡ lễ hội quét lá làng đặc sắc, mang đậm nét truyền thống của người dân vùng cao nhé! Trước đấy, hãy cùng Truly Sapa tìm hiểu về lễ hội này để chuyến đi của bạn trên cả tuyệt vời nào!
Lễ hội quét lá làng Sapa bắt nguồn từ đâu và khi nào?
Đồng bào dân tộc thiểu số Xá Phó tập trung sinh sống đông nhất ở Sapa, Lào Cai. Tuy dân số thấp lại chiếm diện tích ở khiêm tốn, nhưng sự có mặt của tộc người Xá Phó đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa độc đáo và đa dạng cho Việt Nam. Du khách nhớ mãi vì sự chất phác, bình dị cũng như những tình cảm chân thành vốn có của con người Xá Phó.
Tương truyền từ xưa, vào tháng 2 (âm lịch) ma đói sẽ về phá hoại dân làng. Bà con Xá Phó kể lại rằng, cứ hàng năm đến tháng này là cuộc sống bị ma quỷ quấy nhiễu, tàn phá nặng nề. Người người, từ giả đến trẻ, đều đột nhiên ốm bệnh, chữa cách mấy cũng không khỏi. Mùa màng thất thu, vật nuôi ốm yếu. Trước tình cảnh trên, một vị tiên đã giáng trần và cứu giúp người Xá Phó. Kể từ đấy, người dân học ra cách xua đuổi tà ma và tìm lại cuộc sống bình yên cho bản làng: bằng lễ quét lá làng.
Địa điểm và thời gian tổ chức lễ hội quét lá làng
Lễ hội quét lá làng của đồng bào dân tộc Xá Phó ở Lào Cai được tổ chức thường niên vào ngày ngọ, ngày mùi hoặc ngày con người (tên khác là ngày à thá cũng) tháng 2 âm lịch. Đến ngày lễ, tất cả dân làng sẽ tập trung ở một bãi đất trống to rộng và tiến hành đầy đủ các nghi lễ dưới sự chỉ đạo của già làng. Đây là dịp lễ quan trọng, vì thế không ai được thiếu vắng trong lúc diễn ra lễ hội.
Lễ quét lá làng hay lễ quét ma làng từ lâu đã trở thành văn hóa tín ngưỡng của người Xá Phó. Họ đón lễ với mong cầu bình an, mưa thuận gió hòa, hoa màu sinh sôi nảy nở, gia súc gia cầm khỏe mạnh. Nói cách khác, lễ hội còn như một thông điệp thể hiện những khát khao, ước muốn của người dân về một cuộc sống no đủ và hạnh phúc.
Chơi ở hội quét lá làng Sapa có gì thú vị?
Lễ quét ma làng gồm hai phần: lễ và hội. Trước tiên, người Xá Phó phải chuẩn bị tươm tất cho lễ cúng. Đêm trước ngày làm nghi lễ, chủ các gia đình sẽ họp bàn tại nhà của già làng. Ai có gì góp đó, miễn sao tích đủ gạo, gà, tiền, nén hương, rượu cho lễ cúng. Người nào mang theo lợn, dê đến để góp sẽ được trả công bằng một ngày lao động của người dân trong làng.
Nghi lễ quét là làng diễn ra thế nào?
Đúng này, cánh đàn ông, trai tráng trong làng mang vác toàn bộ lễ vật ra bãi đất trống ở đầu làng, rồi cứ theo phân công mà mổ lợn, dê, gà. Nghi lễ quét lá làng được thực hiện bởi các thầy mo. Họ bôi đen mặt, cầm kiếm gỗ, cành đào có lá và chia nhau tới từng thôn để làm nghi lễ quét làng. Vào nhà dân, thầy mo rót một chén rượu đặt lên bàn thờ của nhà đó, đọc tên tuổi của các thành viên trong gia đình, sau đó dùng kiếm gỗ múa khắp nơi trong nhà. Phía gia chủ thì cử một người đi sau dùng ngô tung qua đầu thầy mo.
Khi mâm cúng bày biện đủ lễ vật, xung quanh đặt các bát gạo của từng gia đình, thầy cúng sẽ đặt lên mâm tám đôi đũa, tám chiếc bát và tám chén rượu. Dân làng ngồi theo hàng ngang ngay ngắn trước mâm lễ và lầm rầm đọc lời khấn, gọi tên các loài ma về hưởng lộc, sau đó ra đi để không làm hại người dân.
Hội quét lá làng Sapa có gì vui?
Kết thúc phần lễ là đến phần hội – phần được đông đảo bà con mong chờ. Theo đó, người dân cả làng tổ chức nhiều trò chơi thú vị để tất cả mọi người cùng tham gia. Họ tổ chức ăn uống linh đình, vui đùa và cùng nhau tận hưởng không khí nhộn nhịp mùa lễ hội. Cuối buổi, thầy mo lấy cành tre cắm xung quanh bãi đất, lấy đuôi và tai chó cắm xuống đất để không cho ma vào làm hại người dân.
Tham gia lễ hội, ai cũng tưng bừng, phấn khởi nhưng người dân đều nhớ rằng cần phải ăn hết những lễ vật tại chỗ và không được mang về nhà để tránh rước ma về lại làng. Thêm nữa, trước khi về nhà, dân làng không quên bước qua đống lửa để loại bỏ khí lạnh. Tính từ ngày kết thúc hội quét ma làng, người dân kiêng không cho người ngoài vào nhà, đợi 3 ngày sau thì mọi hoạt động mới trở lại nhịp sống ban đầu.
Lễ hội quét lá làng tuy thô sơ, giản dị những thể hiện nét tín ngưỡng tâm linh riêng biệt của người Xá Phó. Đây chắc hẳn sẽ là một khám phá thú vị cho những người yêu thích lễ hội và đam mê văn hóa truyền thống.
Comment (0)