Tết cổ truyền luôn là ngày lễ trọng đại nhất năm đối với các nước châu Á như Việt Nam. Tại Sapa, ngoài ý nghĩa đón mừng năm mới, thờ cúng tưởng nhớ gia tiên, Tết với người dân tộc nơi đây còn là dịp để tổ chức sinh hoạt văn hoá dân gian cũng như lưu giữ những nét phong tục đặc sặc. Đặc biệt, miền sơn cước Tây Bắc là nơi ở của nhiều dân tộc thiểu số, hội tụ đa dạng các kiểu đón Tết độc đáo, khác lạ nữa đó. Hãy theo chân Truly Sapa khám phá tập tục đón Tết của các anh em dân tộc vùng cao ngay thôi nào!

Tết của người Mông

Theo phong tục, người Mông Sapa không đón Tết Nguyên Đán, mà cứ hết vụ mùa họ sẽ ăn Tết, thường bắt đầu vào tháng 12 âm lịch và kéo dài hết tháng. Tuy nhiên, họ đã thay đổi thời gian ăn Tết giống miền xuôi để tiện cho con cháu đi học, đi làm ở xa kịp về sum họp với gia đình. Bên cạnh những tục lệ đầu năm như thờ cúng tổ tiên, dậy sớm gánh nước, ăn thịt, không ăn canh… để cầu may mắn, bình an thì điều tạo nên nét văn hoá độc đáo hơn cả trong ngày Tết của người Mông ấy là lễ hội Gầu Tào.

Không khí Tết rộn ràng khắp các bản làng nơi người Mông sinh sống
Không khí Tết rộn ràng khắp các bản làng nơi người Mông sinh sống

Lễ hội Gầu Tào là nét đẹp truyền thống bao đời của dân tộc H’Mông. Dịp lễ này kéo dài từ mồng một đến ngày rằm tháng Giêng, thích hợp cho du khách trải nghiệm trong các ngày nghỉ lễ. Ở hội Gầu Tào có một nghi lễ hay đó là dựng cây nêu báo hiệu cho mọi người biết gia chủ tổ chức lễ hội. Sau khi xong xuôi cúng lễ, hát bài ca ngợi bản mường, phần hội sẽ chính thức diễn ra. Các chàng trai, cô gái trong bộ thổ cẩm sặc sỡ thổi khèn, múa khèn và mới nhau chén rượu ngô, chúc tụng lời hay ý đẹp. Ngoài ra họ còn chơi các trò chơi truyền thông như đánh yến hay leo cột lấy bầu rượu.

Không khí lễ hội Gầu Tào nhộn nhịp, vui tươi
Không khí lễ hội Gầu Tào nhộn nhịp, vui tươi

Tết của đồng bào Tày

Người Tày ở Sapa ăn tết trùng với Tết Nguyên Đán cổ truyền của dân tộc. Những ngày cuối tháng Chạp, để chuẩn bị đón Tết, từ đầu làng đến cuối xóm, nhà nhà đều được quét dọn sạch sẽ, trang hoàng để đón một năm mới nhiều tài lộc. Một trong các nghi thức ngày Tết của người Tày là tục mổ lợn, đây là phong tục được người Tày duy trì từ lâu. Dù khó khăn đến mấy, các gia đình Tày cũng luôn cố gắng nuôi lấy con lợn béo rồi trồng rau, trồng lạc, dự trữ gạo nếp, gạo tẻ để ăn Tết đúng như phong tục.

Món bánh chưng đen truyền thống trong ngày Tết của người Tày
Món bánh chưng đen truyền thống trong ngày Tết của người Tày

Từ các ngày 27, 28, người Tày bắt đầu mổ lợn, gói bánh chưng, đồ xôi, nấu rượu cho kịp đêm 30 dọn mâm cúng thịnh soạn, mời tổ tiên về ăn tết với con cháu. Vào khoảnh khắc giao thừa, người Tày sẽ thắp nén hương, dâng rượu lên ban thờ gia tiên, khấn bái, cầu mong một năm mới đầy đủ, sung túc. Sau đó, rượu được rót mời kính ông bà, cha mẹ mạnh khoẻ, sống lâu trăm tuổi. Tiếp đến, người lớn mừng tuổi dặn dò con cháu đoàn kết, yêu thương giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Tết của dân tộc Tày sẽ kết thúc vào sáng mùng 3. Đến ngày 15, họ ăn Tết lại, gần giống như ăn rằm tháng Giêng của người Kinh vậy.

Mùng 7 người Tày ra đồng làm việc, nhưng chỉ là hình thức
Mùng 7 người Tày ra đồng làm việc, nhưng chỉ là hình thức

Tết của bà con Dao Đỏ

Tết của người Dao Đỏ có thể coi là gần giống với Tết ở dưới xuôi nhất. Trong những ngày Tết cổ truyền, cả nhà người Dao Đỏ ở Sapa tập trung quét dọn, trang trí nhà cửa và lau dọn bàn thờ tổ tiên. Họ hàng, anh em các nhà giúp nhau làm mâm cơm đón tết. Các món bưng lên bàn thờ bao gồm thịt lợn, thịt gà, rượu, bánh dày, bánh nếp. Xong xuôi, mọi người trong nhà tắm rửa, thay quần áo mới rồi quây quần bên nhau thời khắc chuyển giao sang năm mới.

Cô gái người Dao Đỏ xinh đẹp trong trang phục cổ truyền
Cô gái người Dao Đỏ xinh đẹp trong trang phục cổ truyền

Người Dao rất coi trọng tục hái lộc đầu xuân ngày mùng 1 Tết. Vào ngày này tất cả các thành viên trong gia đình đi ra cửa chính, về hướng đông đến một gốc cây để hái lộc, cầu mong một năm mới vạn sự như ý, mọi thành viên được bình an. Bên cạnh những lời chúc cát tường dành cho người thân, họ hàng, người Dao cũng quan niệm, chọn người xông nhà hợp tuổi gia đình sẽ đem lại may mắn, thuận lợi cho gia chủ.

Người Dao Đỏ quan niệm hái lộc vào tờ mờ sáng mùng 1 sẽ đem lại may mắn cả năm
Người Dao Đỏ quan niệm hái lộc vào tờ mờ sáng mùng 1 sẽ đem lại may mắn cả năm

Tết của dân tộc Giáy

Tết của ngày Giáy gọi là Xiêng láo, nghĩa là lễ lớn và quan trọng nhất năm. Họ bắt đầu ăn Tết từ ngày mổ lợn, thường là vào ngày 28, 29 tháng Chạp. Để đón Tết, các gia đình người giáy sẽ quét dọn nhà cửa, chuẩn bị củi, mua sắm vật dụng, may quần áo mới và lau dọn bàn thờ tổ tiên. Trong mâm cơm ngày Tết, nhất định phải có bánh chưng, bánh khảo và bánh bỏng truyền thống. Họ cúng tổ tiên 5 lần trong tháng Giêng, đó là ngày mổ lợn, chiều 30 Tết, ngày tiễn ông bà tổ tiên, ngày Rằm và ngày 29 Tết nhỏ.

Người Giáy ở Tả Van, Sapa vui mừng chuẩn bị đón Tết
Người Giáy ở Tả Van, Sapa vui mừng chuẩn bị đón Tết

Sáng mùng 1 của Xiêng Láo, người Giáy dậy thắp hương, đốt tiền vàng ở thùng hứng nước hoặc thành giếng để mua nước mới về nhà sinh hoạt. Người Giáy cũng quan niệm, sáng mùng 1 không cho con gái vào nhà nếu chưa có con trai vào trước, khi tới nhà người ta phải đọc câu chúc phúc đến gia chủ và gia chủ chúc lại. Ngoài ra, người dân tộc Giáy cũng còn lưu giữ một số tục lệ khác như ngày Tết không đi lao động, chưa qua rằm không lấy lửa nhà người khác, không được quét nhà, đổ rác khi chưa hóa vàng…